Antwoord van dr. Kris Verburgh op de kritieken van het VIGeZ
Kan de voedingsdriehoek beter en gezonder? Bij deze wil ik graag reageren op de kritiek van mevrouw Erika Vanhauwaert (werknemer van het VIGeZ) op mijn boek De voedselzandloper. Ik zal echter pas op het einde van dit artikel op deze kritiek ingaan, omdat die ons zou afleiden van de essentie van de zaak, namelijk dat de officiële voedingsdriehoek, die mevrouw Vanhauweart en het VIGeZ promoten, verouderd is en veel gezonder kan. Ik baseer me hiervoor op de bevindingen van topexperts zoals professor Walter Willett van de Universiteit van Harvard. Professor Willett is één van de belangrijkste autoriteiten op het vlak van voeding en gezondheid ter wereld. Hij uit sterke kritiek op de Amerikaanse voedingspiramide, die als twee druppels water op onze voedingsdriehoek lijkt. Hij noemt de voedingspiramide ‘zeer gebrekkig’, in die mate zelfs dat de voedingspiramide ‘misleidend advies’ verschaft aan de bevolking. Eén van de problemen met de voedingspiramide/driehoek is immers dat de vetten in de buurt van de ‘verboden top’ staan, waardoor consumenten de indruk krijgen dat alle vetten gematigd of vermeden dienen te worden. Studies tonen echter aan dat niet alle vetten slecht zijn, en dat er een belangrijk onderscheid dient gemaakt te worden tussen goede en slechte vetten, waarbij de goede vetten ondermeer hartbeschermend zijn. Zo toonde een grote studie aan dat een mediterraan dieet met veel vetten (olijfolie, vette vis, noten, etc) in vergelijking met het vet-arme dieet van de American Heart Association, voor 70% minder sterfte zorgde. De studie werd na 2,5 jaar afgebroken omdat het ‘onethisch’ zou zijn om de patiënten nog het officiële vetarme dieet te laten volgen. De voedingsdriehoek maakt ook geen onderscheid tussen rood en wit vlees, terwijl talloze studies aantonen dat rood vlees vervangen door wit vlees (en vis) de kans op hartziekte en darmkanker drastisch vermindert. Nog verontrustender is dat de basis van de voedingsdriehoek volledig bestaat uit koolhydraten: brood, pasta, rijst en aardappelen. Wetenschappers zijn het erover eens dat we de laatste decennia de rol van koolhydraten in het risico op chronische ziektes, zoals hart-en vaatziektes en diabetes, teveel onderschat hebben. Vooral producten met een hoge glycemische index (GI) zijn zeer ongezond. Dankzij de GI weten we bijvoorbeeld dat gekookte aardappelen grotere suikerpieken in het bloed veroorzaken dan pure tafelsuiker. Deze suikerpieken verhogen drastisch het risico op hart-en vaatziekten en diabetes. De universiteit van Harvard plaatst daarom aardappelen in de verboden top van zijn voedingsdriehoek, naast frisdrank en snoepgoed (en rood vlees). Kortom, onze voedingsdriehoek kan veel beter. Maar alles kan altijd beter, en misschien biedt de voedingsdriehoek al enige gezondheidsvoordelen. Maar is dit zo? Bij mijn weten zijn er geen studies die aantonen dat personen die het advies van de voedingsdriehoek volgen, minder risico hebben op (chronische) ziektes of langer leven. In de VS hebben wetenschappers echter wel onderzocht of hun officiële voedingspiramide enige gezondheidsvoordelen bood. Uit studies bleek dat mensen die aten volgens de voedingspiramide niet gezonder werden. Dit omdat de zonet besproken nadelen de voordelen (bijvoorbeeld meer groente en fruit eten) teniet deden. Langs de andere kant zijn er studies die aantonen dat wanneer mensen meer eten volgens de voedingspiramide van Harvard (die een onderscheidt maakt tussen goede en slechte vetten, wit en rood vlees, en koolhydraten met een hoge GI), het cardiovasculair risico zomaar even 40% lager is. Gezien cardiovasculaire ziektes de belangrijkste doodsoorzaak zijn in ons land, zouden misschien talloze cardiovasculaire sterfgevallen voorkomen kunnen worden door enkele eenvoudige wijzigingen in onze officiële voedingsdriehoek. Eén van de redenen waarom dit niet gebeurt is omdat voedingsdeskundigen ‘alles teveel willen vereenvoudigen’, aldus professor Willett. Hij eindigt verder zijn pleidooi met de volgende bewoordingen: ‘Een andere uitdaging zal zijn te verzekeren dat de informatie die wordt verschaft aan het publiek strikt gebaseerd is op wetenschap.’ Professor Willett steekt niet onder stoelen en banken dat bij de creatie van de voedingspiramide ook belangen van de melk-, vlees-en graanindustrie hebben gespeeld. In mijn boek De voedselzandloper uit ik wetenschappelijk gefundeerde kritiek op de huidige voedingsdriehoek. Ik ben verbaasd over de agressieve reactie van het VIGeZ en de volharding waarmee het VIGeZ zijn voedingsdriehoek verdedigt. De tegenargumenten lezend die het VIGeZ aandraagt, verbazen me eveneens, ondermeer omwille van de totale reductionistische aanpak waarop met voeding wordt omgegaan: voedingsmiddelen worden gereduceerd tot calorieën, vitamines en mineralen, terwijl voedingsmiddelen nog duizenden stoffen bevatten die gezondheidseffecten op het lichaam kunnen uitoefenen en die door deze reductionistische aanpak genegeerd worden. Nu de essentie van de discussie besproken werd, kunnen we ingaan op enkele ‘kritieken’ van het VIGeZ op mijn boek. Mevrouw van Hauweart stelt dat een voedingmiddel uitsluitend beoordelen op basis van de glycemische index (GI) achterhaald is. Wie mijn boek gelezen heeft, zal zien dat ik me niet alleen baseer op de glycemische index. Desalniettemin is de glycemische index (en de glycemische load) één van de belangrijkste indicatoren wat gezonde voeding betreft. Heel wat chronische ziektes zijn het gevolg van voeding die een te hoge glycemische index bevat. Dezelfde voedingsmiddelen hebben, afhankelijk van hun bereiding, verschillende glycemische indexen. Ik begrijp daarom niet meteen waarom mevrouw Vanhauwaert dit net als een tegenargument voor de glycemische index aanhaalt. Volgens het VIGeZ is het niet alleen wetenschappelijk onjuist, maar zelfs gevaarlijk dat ik zou beweren dat type 2 diabetespatiënten van hun diabetes genezen kunnen worden. Niet alleen zijn 91% van de gevallen van type 2 diabetes te voorkomen via gezonde voeding, bovendien tonen recente studies aan dat type 2 diabetes volledig omkeerbaar is. Uiteraard mits drastische wijzingen in het voedingspatroon (door ondermeer geen brood, pasta, rijst en aardappelen meer te eten), en dit onder toezicht van een arts. In slechts enkele weken tijd (!) normaliseert de bloedsuikerspiegel, zijn de triglyceriden (vetten) in het bloed vijf keer lager geworden, en –veel belangrijker- zijn de beta-cellen in de pancreas gerecupereerd en is de vervetting in de alvleesklier en lever drastisch verminderd. Niet zozeer overgewicht, maar vooral het terugdringen van de suikerpieken via voeding met een zeer lage glycemische index, blijkt een belangrijke rol hierin te spelen. Een andere kritiek van mevrouw Vanhauwaert is dat ik me teveel baseer op buitenlandse gegevens. Gezien de meeste wetenschappelijke studies in het buitenland gebeuren lijkt me dat ook logisch. Haar punt van kritiek betreffende de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) voor vitamine C (110 gram ipv 60 gram) is weer een voorbeeld van muggenzifterij, ondermeer omdat mijn betoog over vitamines ging over het feit dat overheden de ADH vaak als te laag instellen, terwijl gezondheidsgoeroes veel te hoge dosissen aanbevelen. Via mijn boek wou ik lezers overtuigen om gezonder te leven. Dat het VIGeZ zo negatief staat tegenover een boek en een arts die stelt dat de voedingsdriehoek beter kan, vind ik een spijtige en zelfs verontrustende zaak. Bronnen Een mooi overzichtartikel geschreven voor het grote publiek is: Rebuilding the food pyramid, Walter C. Willett, Meir J. Stampfer, Scientific American, Jan 2003. Het kan hier gedownload worden. |